14 Ağustos 2001 tarihinde kurulan partinin kuruculardan Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, İdris Naim Şahin, Binali Yıldırım ve Bülent Arınç parti'nin önde gelen isimleridir. Bünyesinde, Millî Selamet Partisi-Refah Partisi-Fazilet Partisi (Millî görüş), Anavatan Partisi (Turgut Özal'a yakın isimler), Adalet Partisi-Doğru Yol Partisi (merkez sağ) ve Cumhuriyet Halk Partisi (sosyal demokrat) kökenli isimleri bulundurmaktadır.

3 Kasım 2002 seçimlerinde en yüksek oranda oy alan parti olarak (geçerli oyların %34,63'ü) Abdullah Gül başkanlığında 58. Cumhuriyet Hükümeti'ni kurdu. O dönemde, aldığı bir ceza nedeni ile kabine ve TBMM'de yer alamayan Genel Başkan Recep Tayyip Erdoğan, bir Anayasa değişikliği ile yasağı kaldırılarak 8 Mart 2003 tarihinde yapılan yenileme seçimlerinde Siirt'den milletvekili seçilerek Meclis'e girdi.

Abdullah Gül başkanlığındaki 58. Cumhuriyet Hükümeti'nin 11 Mart 2003 tarihinde istifasının ardından Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'den hükûmeti kurma görevini alan Recep Tayyip Erdoğan 15 Mart 2003 tarihinde 59. Cumhuriyet Hükümeti'ni kurdu.

Ak Parti, Cumhuriyet Halk Partisi tarafından şeriat yanlıs olmakla, Saadet Partisi tarafından muhafazakâr tabanın taleplerine göz kapamakla, Milliyetçi Hareket Partisi tarafından da millî çıkarlardan taviz vermekle suçlandı

Bazı muhalifleri tarafından Milli Görüş hareketinin bir parçası olduğu öne sürülse de partinin önde gelen isimleri bu yakıştırmayı şiddetle reddetmektedir. Bunun medyaya yansıyan en belirgin örneği, partinin kurucusu Recep Tayyip Erdoğan'ın bir konuşmasında "Milli Görüş gömleğini çıkardık" şeklindeki ifadesidir.

ABD ile müttefiklik ilişkilerini koruma siyaseti ve AB üyeliği yönünde attıkları adımlar, milliyetçi-sol kesimlerce ulusal çıkarlardan taviz verdikleri gerekçesiyle eleştirildi.

2002'deki genel seçimler sonrasında 2004 yılında yapınan yerel seçimlerde İl Genel Meclisi seçim sonuçlarına göre %41.67'lik oyla birinci parti olan Ak Parti belediyeler seçim sonuçlarına göre %40.13'lük oyla 1.950 belediyeyide kaznmıştır. 15 büyükşehir belediyesinden 11 alan Ak Parti bazı Ege Bölgesi'ndeki ve Güneydoğu daki il belediyeleri hariç tüm Türkiye'de başarılı olmuştur.

Adalet ve Kalkınma Partisi 22 Temmuz 2007 seçimlerinde rakiplerini geride bırakarak seçimlerden birinci parti olarak çıktı. Seçimlerde geçerli oyların ise %46,7'sinden oy alarak üst üste oyunu artirarak secim kazanan iktidar partisi olarak hükûmeti kurma görevini aldı.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri'nde parti genel başkan yardımcısı, Dışişleri bakanı ve başbakan yardımcısı Abdullah Gül'ü bazi odaklarin 367 kararlariyla engellemeye calismasina ragmen aday gösterek seçilmesini sağladı.